- Ίσιδα
- Αιγυπτιακή θεότητα, προστάτιδα της Αλεξάνδρειας και ιδιαίτερα των ναυτικών, οι οποίοι διέδωσαν τη λατρεία της σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. Ο Ηρόδοτος την ταύτιζε με τη θεά Δήμητρα. Τιμήθηκε πολύ στην αρχαία Ρώμη. Από το 59 π.Χ., όμως, η ρωμαϊκή γερουσία ψήφισε κατασταλτικούς νόμους εναντίον της λατρείας της, από φόβο μήπως υποσκελιστεί η επίσημη θρησκεία.
Σύμφωνα με τον μύθο, τον οποίο μας παραδίδει αναλυτικά ο Πλούταρχος, η Ί. ήταν κόρη του Σεβ (Γης) και του Νουτ (Ουρανού), σύζυγος και αδελφή του Όσιρη. Ο Όσιρις βασίλευε ειρηνικά στην Αίγυπτο, όταν ο Σηθ, ο φθονερός αδελφός του, τον δολοφόνησε και εξαφάνισε το πτώμα του. Απελπισμένη η Ί. αναζητούσε για πολύ καιρό τα μέλη του συζύγου της και αφού τα βρήκε, τα επανασύνδεσε με τη βοήθεια του θεού Άνουβη, εφευρέτη της τέχνης της μουμιοποίησης των νεκρών. Ύστερα από μακρό μοιρολόι πάνω στο πτώμα, η Ί., με μορφή πουλιού, φτερούγισε πάνω από τον Όσιρη και εκείνος ξαναγύρισε στη ζωή, το βασίλειό του όμως στο εξήςήταν στον κόσμο των νεκρών. Στον θρόνο έπρεπε να τον διαδεχτεί ο γιος του, Ώρος, ο οποίος γεννήθηκε μετά τον θάνατό του. Ο μύθος στη συνέχεια ιστορεί πώς η θεά, αφού έφερε στον κόσμο τον Ώρο, στους βάλτους του δέλτα του Νείλου, τον προστάτευσε από τον Σηθ, ο οποίος επιβουλευόταν τον θρόνο του αδελφού του. Όταν ο Ώρος ενηλικιώθηκε και άρχισε τον αγώνα του κατά του Σηθ, η θεά τον βοήθησε με την πανουργία και τις μαγικές της ικανότητες. Τέλος, παρουσίασε τον γιο της στο μεγάλο δικαστήριο των θεών και συνηγόρησε για την υπόθεσή του από τον καιρό που ο Θωθ τον ανακήρυξε νικητή. Η μεγάλη ανθρωπιά της Ί., η συζυγική της αγάπη, η μητρική στοργή της, μαζί με τη δύναμη της μαγικής της τέχνης, την έκαναν μία από τις περισσότερο αγαπητές στον αιγυπτιακό λαό θεότητες. Η λατρεία της επέζησε με τη μορφή μυστηρίου, ακόμη και κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, και διαδόθηκε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, επειδή ήταν η πρώτη θρησκεία που υποσχόταν την ατομική σωτηρία. Οι τελευταίοι ναοί λατρείας της Ί. έκλεισαν κατά τον 6ο αι. μ.Χ.
Οι πρώτες παραστάσεις της Ί. είναι ανθρωπόμορφες, αν και συχνά απεικονίζεται με την κόμμωση του Αθώρ (ήλιος ανάμεσα σε δύο κέρατα βοδιού), ενώ κατά την ελληνορωμαϊκή εποχή η Ί. παριστάνεται ως ιερό φίδι. Σε μερικές θρησκευτικού χαρακτήρα παραστάσεις εικονίζεται ως σύντροφος του Όσιρη, τον οποίο προστατεύει με τα καλυμμένα με φτερά χέρια της, ή μαζί με τον Ώρο βρέφος πάνω στα γόνατά της, ενώ τον θηλάζει.
H θεά Ίσιδα με τον γιο της Ώρο, σε χάλκινο γλυπτό της σαϊτικής περιόδου (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).
Ένα άγαλμα της θεάς Ίσιδας ανακαλύφθηκε το 2001 στη βυθισμένη αρχαία πόλη Ηράκλειο, κοντά στην Αλεξάνδρεια (φωτ. ΑΠΕ).
Dictionary of Greek. 2013.